تپه زاغه: از مراكز اوليه استقرار كشاورزي در ايران است، در دشت قزوين قرار دارد، در مجموعه زاغه 21 خانه بدست آمده است، جهت خانه‌ها شمال شرق به جنوب غربي و يا بالعكس بوده است، اين جهت با توجه به بادهاي دايمي دشت قزوين بوده، در اينجا عرض خانه‌ها در جهت باد قرار مي‌گرفت كه داراي سطح كمتري بوده است.

     ايلاميان: ايلاميان مردمي بودند كه نژادشان ناشناخته مانده است، آن‌ها تا حدودي از فرهنگ سومري تاثير پذيرفته بودند و همچون آن‌ها به چند خدا باور داشتند. ايلاميان از هزار سال پيش در دشت خوزستان خانه گزيده و فرمانروايي داشتند.

    مركز تمدن ايلامي شهر شوش بود و داراي همه عناصر حكومتي بود مانند ارگ و به ويژه يك نيايشگاه بنام زيگورات، كه شباهت نزديكي به معماري پيشرفته سومريان دارد. در هفت تپه خوزستان، بازمانده معماري ايلامي هنوز برجاست و نمودار پيشرفت در فن ساختمان است. ساختمان‌هاي آن‌ها طراحي راست گوشه داشت و آسمانه(سقف) بيشتر داراي تاق ضربي بود و همچنين از نيروي آسمانه تخت هم بهره‌گيري مي‌كردند.

     چغازنبيل: اين ساختمان داراي چند آشكوب (طبقه) است كه همگي از خشت ساخته شده ورودي آن با آجر نماسازي شده است. از ديد نيارشي، يكي از كهن‌ترين تاق‌هاي تيزه‌دار است و هنوز در چغازنبيل و آرامگاه‌هاي آن بر جاي مانده است. روش ويژه آجرچيني تاق بگونه «هره» است كه به آن رومي مي‌گويند.

     تپه نوشيجان: يكي از ساختمان‌هاي باز مانده، از مادها تپه نوشيجان است كه از سده 7 تا 8 پيش از ميلاد بر جاي مانده است. طرح اين گونه ساختمان‌ها پس از اسلام در آرامگاه شيخ علاالدوله بيابانكي در صوفي آباد سمنان و آرامگاه شيخ‌ابوالحسن فرقاتي در فرقان بكار گرفته شده است. موزه ايران باستان از روزگار معاصر نيز با اين طرح مي‌باشد. 

     نمونه ديگر معماري مادها استودان‌ها هستند. در آن زمان بدترين كارها را آلوده نمودن چهار عنصر يعني آب، باد خاك و آتش مي‌دانستند و به همين دليل مردگان را خاك نمي‌كردند، دخمه‌ها را معمولاً در بيرون آبادي‌ مي‌ساختند. شكل آن‌ها همچون برجي گرد بوده كه پلكان نداشته و با نردبان آهني از آن بالا مي‌رفتند.