معماری مصر

      از کناره رود نیل تا کشور سودان امروزی را ، سرزمین مصر مینامند . ساکنین مصر در دو منطقه شمالی و جنوبی با دو فرهنگ و رسوم کاملاً متفاوت از یکدیگر می زیستند. در مصر سفلی، شغل مردم چوپانی و مسکن آنها به صورت چادرنشینی بود ولی از مصر علیا مردم به کشاورزی اشتغال داشتند و محل سکونت آنها ثابت بود.

     هرودوت ( مورخ یونانی ) درباره ی مصری ها می گوید: (( مصری ها بیشتر از هر قوم دیگری مذهبی ترند)) بطوری که زندگی آنها در مذهب آنها منعکس شده بود.

 معماری پادشاهی کهن:

     در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح مصر سفلی و مصر علیا توسط فرعونی به نام " نارمر" با هم متحد شدند و اولین سلسله با یک سیاست واحد به وجود آمد. پس از گذشت این دوره به تدریج معماری مقبره ای یا " مصطبه " آغاز می گردد. مصطبه ها معمولاً به شکل سکویی بلند و مستطیل شکل با دیواره هایی پر شیب ، بر روی محوطه ی تدفین می شده اند. محوطه ی تدفین در عمق زیادی در زیرزمین قرار داشت و به وسیله ی هواکش به سکوی بلند متصل می شده است.

  اهرام ثلاثه:

     در مصر سه هرم به نام های " خئوپس"  ، " خفرن" و " مرکرینوس" یا سنکورع وجود دارد. این هرم ها که در حدود 2700 ق.م ساخته شده اند، در جیزه قرار دارند و در سرزمین مصر مظهر پایداری ابدی ، علم پنهانی، رمز و فنون، حکمت ازلی و  جادوگری بوده اند. اهرام جیزه نقطه ی اوجی در تکمیل آن شیوه ی معماری به شمار می رود که با ساختن مصطبه ها آغاز گردید. 

  معماری دوره پادشاهی میانه :

     در این روره که از سال 2300 ق.م آغاز گردید، سرزمین مصر در نا آرامی و آشوب به سر می برد. اما زمانی که مصر بار دیگر متحد گشت هنر معماری و پیکره سازی مجدداً رونق گرفت و هنرهای جدیدی پدید آمد.

     مهمترین و بارزترین بازمانده های دوره پادشاهی میانه، مقابر متعدد صخره ای در بنی حسن است. مقابر صخره ای در بیشتر موارد جانشین آرامگاه های هرمی متعلق به پادشاهان کهن گردیدند.

  معماری پادشاهی جدید:

    هنر پادشاهی جدید که از سال 1650 ق.م آغاز گردید، شامل انواع گوناگون شیوه ها و خصوصیات بود. از محافظه کاری خشک و یخ زده گرفته تا نوآوری خیره کننده ، و از عظمت طلبی جسیم و ستم گرانه گرفته تا زینت کاری ظریف و ماهرانه . این دوران هنری را به هیچ وجه نمی توان با انتخاب چند نمونه برجسته از بناهای باقیمانده اش، به طور کلی معرفی کرد.

    اشراف و پادشاهان در این دوره از تاریخ مصر، به پیروی از سنت پادشاهی میانه ، مرقدها و اتاقک های تدفین خویش را در دل صخره های غرب نیل می ساختند و راه های ورود به این اتاقک های تدفین را با دقت تمام پنهان و گم می کردند.

     " معبد صخره ای رامسس " و " معبد القصر " و همچنین " معبد آمد رع کرنک " از بزرگترین و معروفترین بناهای این دوره می باشند.

 

روز معلم

عارفان با عشق عالم می شوند

بهترین مردم ، معلم می شوند

عشق با دانش متمم می شود

هر که عاشق شد معلم می شود

  

دوست عزیز

روزی در دهکده ای کوچک، معلم مدرسه از دانش آموزان خود خواست تا تصویری از چیزی که نسبت به آن قدردان هستند، نقاشی کنند. او با خود فکر کرد که این بچه های فقیر حتماً تصاویر بوقلمون و میز پر از غذا را نقاشی خواهند کرد. ولی وقتی یکی از دانش آموزان نقاشی ساده کودکانه خود را تحویل داد، معلم شوکه شد. او تصویر یک دست را کشیده بود، ولی این دست چه کسی بود؟ بچه های کلاس هم مانند معلم از این نقاشی مبهم تعجب کردند. یکی از بچه ها گفت: من فکر می‌کنم این دست خداست که به ما غذا می‌رساند. دیگری گفت: شاید این دست کشاورزی است که گندم می کارد و بوقلمون ها را پرورش می دهد. هر کس نظری می داد تا این که معلم نزد همان دانش آموز رفت و از او پرسید: این دست چه کسی است؟ او در حالی که خجالت می‌کشید، آهسته جواب داد: این دست شماست. معلم به یاد آورد از وقتی که او پدر و مادرش را از دست داده بود، به بهانه های مختلف نزد او می آمد تا خانم معلم دست نوازشی بر سر او بکشد. معلم، به کودکم عشق بیاموز و دگر هیچ...

 

معماری بین النهرین

 

      یکی از مراکز تمدن قدیم ُ بین النهرین است ُ که به وسیله رودخانه های دجله و فرات مشروب می گردد. نخستین تمدن شناخته شده این سرزمین را سومریان تشکیل می دادند اما نژادهای مختلف دیگری هم با منشأ و زبان متفادت از جمله بابلیها ، آشوریها ، اکدای ها  و ... در این منطقه اقامت داشتند.

      تقریباً در اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح ، حادثه ی عظیم در بین النهرین به وقوع پیوست و آن سکون شدن دره های بزرگ رودخانه ها بود . پس از این حادثه بود که نوشتن ، هنر ، معماری ساختمانی و شکل های جدید حکومتی پدیدار گردید .

     معماری سومر در خدمت معابد و برعکس آن معماری مصر در خدمت آرامگاه های پادشاهان مصری بوده است . در حقیقت معماری و هنر سومریان را مذهب تأیین می کرد ، به عنوان مثال ، نقشه شهر ، این مرکزیت خدا را در زندگی خود نشان می داد . زیرا معبد خدا هسته ساختمانی با عظمت آن را تشکیل می داد.

      این معبد نه فقط کانونی برای این شهر بلکه مرکز فعالیت های اداری و اقتصادی آنان نیز بود. معبد در واقع مرکز قلمرو خدایی بود که در نزد مردم، زمین دار و رمه دار بزرگ و ثروتمند و نگهبان شهر به شمار می رفت.

     برجسته ترین بخش مجتمع و در واقع شناخته شده ترین ساختمان در دره بین النهرین معبد بود که زیگورات نامیده می شد. زیگورات در زمان سومریها به معنای کوه بوده است و برخی ، این ساختمان ها را پلکان هایی از آسمان توصیف کرده اند.

     زیگورات بنای پله پله ای است که عرض و طول هر طبقه از طبقه ی پایین تر ، کمتر است . از معروف ترین زیگورات ها ، زیگورات اور و زیگورات چغارزنبیل است.

 

قواعد ترکیب در معماری (قسمت دوم)

 

ب) تناسب :

     تناسب باید میان یک جزئ با جزئ دیگر و یک جز با کل برقرار باشد . بدون تناسبات زندگی امکان پذیر نیست . تناسب از نظر بزرگی ، اندازه ،  تعداد و یا میزان و کیفیت قابل بحث است . درک ما از اندازه ی هر چیزی ، بستگی به اندازه ی اشیای پیرامون آن دارد .

سیستم های تنظیم تناسب مختلفی وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از :

۱- هندسی   ۲-  حسابی   ۳- توافقی

     تناسبات طلایی : یکی از نسبت هایی که از عهد باستان تا کنون به کار می رود تناسبات طلایی است.

   لوکور بوزیه نیز سیستم تنظیم تناسبی به نام << مدولر >> ابداع نموده است.

    و شاید پرکاربردترین سیستم تنظیم تناسبات ، سیستمی باشد که بر حسب تناسبات انسانی ( ابعاد و تناسبات بدنی انسان ) پایه گذاری شده است.

 ج ) هماهنگی :

     هماهنگی از طریق ایجاد توافق بین عناصر و اجرای ساختمان و بین اجزای ساختمان با محیط اطراف ایجاد می شود. همامنگی می تواند از طریق اندازه واحد، شکل های هم خانواده ، جهت گیری هماهنگ ، رنگ ، بافت یا ... ایجاد شود. باید توجه شود که هماهنگی با یک نواختی ، تفاوت دارد. یک نواختی ممکن است موجب خستگی و ملال آور باشد اما هماهنگی موجب زیبایی و وحدت و انسجام می گردد.

 د ) کنتراست ( تضاد) :

     تضاد مغایرتی با هماهنگی ندارد. تضاد در پدیده ها موجب حساس تر شدن قوای حسی ما نسبت به کیفیت یا معنای آن ها می شود. تضاد موجب شاخص تر شدن اجزا یا عناصر ساختمان می گردد. هم چون رنگ زردی که خود را در زمینه ی بنفش با عمق وضوح بیشتر نشان می دهد. تضاد و وحدت ممکن است همزمان با هم تلفیق شده و اثری را تبدیل به شاهکار نماید.

     تضاد، وحدت، هماهنگی ، تنوع یا تعادل و تناسب ابزارهایی هستند که هنرمند می تواند با استفاده از آنها آثار هنری بدیعی را بیافریند.

 ر) ریتم و تکرار :

    ریتم و تکرار منظم یا هماهنگ خطوط ، اشکال ، فرم ها یا  رنگ ها گفته می شود.

    خصوصیات فیزیکی که براساس آن ها فرم ها و فضاهای معماری می توانند به طیقه تکرار سازماندهی شوند از قرار زیرند:

اندازه ، شکل ، خصوصیات جزئیات .

انواع ریتم به طور کلی از قرار زیر است:

۱- تکرار یکنواخت         ۲- تکرار متناوب

۳- تکرار تکاملی           ۴- تکرار موجی

 و) تأکید :

    هیچ گاه فرم ها و عناصر مطرح در فضای معماری ارزش و اهمیت یکسانی ندارند،  از این رو طراحی باید معین کند که چه چیزی از بیشترین اهمیت برخوردار است. در غیر این صورت اگر در یک طرح عناصر زیادی مورد توجه قرار گیرند، طرح شلوغ و آشفته خواهد شد.

    یک عنصر معماری می تواند به دلیل هندسی و یا جهت گیری ویژه اش مورد تأکید قرار گیرد. و یا با استفاده از رنگ یا بافت متفاوتی که نسبت به سایر اجزا دارد. مورد توجه قرار بگیرد. محل ختم یک محور می تواند محل استقرار مناسبی برای عنصر با ارزش باشد.

   به وسیله ی نور نقطه ای نیز می توان یک عنصر را مورد تأکید قرار دارد.

 

قواعد ترکیب در معماری (قسمت اول)

 

     در عالم طبیعت ، ترکیب مناسب اجزای هر موجودی است که عامل بقا و کارایی آن شده است.

     طراحی معماری شامل انتخاب عناصر معماری و تنظیم و ترکیب آنها برای ایجاد فضا و کیفیات مورد نظر برای تامین عملکرد مناسب ، زیبایی و انتقال مفاهیم است.

     قواعدی را که برای ترکیب و ارتباط بین عناصر معماری هستند را ، قواعد ترکیب میگوئیم ، موفقیت هر اثر معماری به چگونگی ترکیب عناصر آن دارد ، قواعد ترکیب برگرفته از عالم طبیعت هستند ، بین تمام اجزای طبیعت ، نظم ، تعادل ، تناسب و ... برقرار است که موجب بقا و کارایی و در عین حال زیبائی میشوند.

     گاهی فلاسفه و اندیشمندان در تعریف زیبائی از نظم یا هماهنگی یا تعادل یا موارد دیگر که ما به عنوان قواعد ترکیب از آنها نام میبریم ، نام میبرند. به هر حال شناخت معماری یاانجام آن بدون شناخت قواعد ترکیب ، میسر نیست.

الف) تعادل :

     تعادل از مهمترین قواعد ترکیب است ، بدون تعادل هیچ ساختمانی استوار نمی ماند ، از لحاظ ظاهری و بصری نیز ساختمان باید دارای تعادل باشد ، تعادل ممکن است با قرینه سازی بدست آید ولی تعادل نامتقارن نیز امکان پذیر است ، سه روش ایجاد تعادل عبارتند از تعادل محوری - تعادل شعاعی - تعادل نامتقارن .

     تعادل های نامتقارن نسبت به تعادل های متقارن پویاتر و تغییر پذیرتر هستند ، معماران امروزی نسبت به استفاده از تعادل نامتقارن تمایل بیشتری دارند ، البته ایجاد تعادل نامتقارن مشکلتر از ایجاد متقارن است و نیاز به توانائی خاصی دارد .

     تعادل ، آرامش را برقرار میسازد وناپایداری که حالتی است در مقابل تعادل ، از نظر بصری ، بسیار ناآرام و تحریک کننده میباشد و احساس ناامنی و تزلزل ایجاد مینماید.